ALİ HAYDAR HAKSAL
(16 Mayıs 1951 (nüfus kaydında doğum tarihi 1 Kasım 1951, Hasköy, Yayladere / Bingöl – )
Yasir Vurgun ve Mahmut Mustafaoğlu imzalarını da kullandı. Fatma Hanım ile eğitmen Mustafa Celalettin Haksal’ın oğlu. Müderris İsmail Hakkı Efendi’nin torunudur. İlkokulu, üçüncü sınıf dâhil babasının yanında okudu. 1960’ta babasını kaybetti. 1975’te Elazığ İmam Hatip Lisesi’ni 1979’da Erzurum Atatürk Üni. Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Bö-lümü’nü bitirdi. Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi İslâm Düşüncesi Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisans yaptı. “Kur’an-ı Kerim’de Güzel Kavramı” adlı yüksek lisans tezini hazırladı. 1980’den beri ticaretle uğraşıyor. 1987’de arkadaşlarıyla kurduğu Yedi İklim dergisinin (Sayı: 1, Mart 1987) halen sahipliğini ve yazı işleri müdürlüğünü yürü-tüyor. Yedi İklim dergisi 1987-1989 yılları arasında 24 sayı yayımlandıktan sonra yayınına ara verdi, 1992’de yeniden yayımlanmaya başladı. Fazilet Partisi ilçe başkanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkan danışmanlığı görevlerinde bulundu. Halen Milli Gazete’de köşe yazarlığı yapıyor. İstanbul’da yaşıyor; evli, beş çocuk babası.
Öykü çalışmalarına lise yıllarında başladı. İlk öyküsü “Tıkırtı” 1975 yılında Milli Gazete’de çıktı. Şiir, öykü, yazı ve söyleşileri Anadolu Gençlik, Aylık Dergi, Çerçeve, Düş Çınarı, Düşünce, Edep, Genç Doku, Hece, İslâm, Kaçak Yayın, Kayıtlar, Kitap Postası, Mahfel, Mavera, Merhale, Millî Gazete, Türk Dili, Yansıma, Yedi İklim, Yeni Devir, Yeni Şafak, Yönelişler gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. Varoluşçu temaların çeşitlemelerini yoğun olarak kullandığı öykülerinde titiz bir dil işçiliği görüldü. İnsanın benlik arayışını ve nesnelerle olan karmaşık ilişkisini çözümlemeye çalışırken ironik bir anlatıma yöneldi
“Ali Haydar Haksal (1951), öykülerini, kent ve modernizm eleştirisi, gelenek-ten/kutsaldan kopuş, bireyin yabancılaşması yaklaşımları etrafında kurgular. Çocukluk, kutsaldan kopuş, kent, aşk, fânilik, yalnızlık, küçük insanlar, bunalımlar onun tüm öykülerinin ana temalarıdır. Özellikle yoksulluk, yalnızlık, köy hayatı pek çok öyküsünün konusunu oluşturur./…/Biçimsel anlamda ise tümüyle bir durum ve atmosfer öyküsü yazar. Onun öyküleri daha çok, iç monologlarla oluşturulan enstantanelere, anlık göndermelere, çağrışımlara dayalıdır. Haksal, bir mekândaki izlenimden, küçük bir anıdan, bir duygudan yola çıkarak metnini oluşturur. Onun öyküleri, büyük olaylara, entrikalara, hikâyelere yaslanmaz. Öyküyü; kurgu, tahkiye, olay örgüsü olarak değil, anı parçacıklarının dramatize edilmesi giderek bir temanın çeşitli görüşlerle doğrulanması olarak biçimlendirir. Çoğunlukla bir ânın hikâyesini, izlenimini yazar, donuk bir fotoğrafı atmosfer kurarak canlandırır. Metne bütün öyküyü izah edecek küçücük bir imge yerleştirir. Bir atmosfer etrafında, sadece duygular ve imgesel göndermelerle öykü ilerler. Hayatın sürüp giden karmaşası içerisinde, anlatıcının resmi bir anda durdurmasıyla öykü oluşmaya başlar. Fotoğrafın üzerinde donduğu kar, deniz ayna, kent gibi kavramlar, nesneler odak alınıp duygular, düşünceler öyküleştirilir.” (Necip Tosun, Günümüz Öyküsü)
Uluslararası sempozyumlara katıldı, tebliğler sundu. Ülke içinde çok sayıda konferans verdi. Kültürel ve sanatsal etkinliklere katıldı. 17 Kasım 2021 tarihinde TRT 2’de yayınlanan ve Ahmet Murat’ın sunduğu Edebiyat Söyleşileri adlı programın konuğu oldu.
Ödül: “Sesim Bana Yetmiyor” adlı öykü kitabıyla Türkiye Yazarlar Birliği 1987 yılı Hikâye Ödülü’nü, “Yitik Yaşamın Güncesi” adlı romanıyla Tuzla Belediyesi Roman Yarışması’nda ikincilik ödülünü aldı. Haksal’a 2017 yılında Bingöl Üniversitesi tarafından Fahri Doktora unvanı verildi.
Hakkında Hazırlanan Özel Sayı ve Dosyalar: Yedi İklim, S. 250, Ocak 2011, Ali Haydar Haksal Özel Sayısı
Hakkında Yazılan Kitaplar: Mehmet Özger, Ali Haydar Haksal Öykücülüğü ve Romancılığı, 2015, Yedi İklim, İst.; Mehmet Özger, Ali Haydar Haksal – Öykü ve Romanlarında Yapı ve İzlek, 2018, Kesit, İst.
Hakkında Yazılan Tezler: Yüksek Lisans Tezleri: Fatih Çorbacı, “Ali Haydar Haksal’ın Öykücülüğü”, Dan. Prof. Dr. İsmet Emre, Atatürk Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Erzurum: 2012, 138 s.; Meral Yayatıcı, “Ali Haydar Haksal Hikâyelerinde İnsan Tipleri, Bireysel ve Toplumsal Meseleler”, Dan. Prof. Dr. Erdoğan Erbay, Atatürk Üni. Türkiyat Araştırmaları Ens. Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Erzurum: 2018, 111 s.; Kübra Özkan, “Türk Edebiyatında Diriliş Ekolü ve Ali Haydar Haksal”, Dan. Doç. Dr. Hüseyin Yaşar, Siirt Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Siirt: 2019, 238 s..
Doktora Tezi: Azer Yavuz, “Fikir ve Sanatta Bir Duruş: Münevver Ali Haydar Haksal”, Dan Prof. Dr. Erdoğan Erbay, Atatürk Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Erzurum: 2016, 205 s.
Yapıtları: Öykü: *Evdeki Yabancı, Akabe, İst.: 1986 *Sesim Bana Yetmiyor, Yedi İklim, İst.: 1987 *Sarıldığım Soğuk Bir Ceset, Yedi İklim, İst.: 1988 *Sokağın Adı Issız, Yedi İklim, İst.: 1989 *Ay Işığında Vav’ın Odası, Yedi İklim, İst.: 1991 *Zamanların Öyküsü, Yedi İklim, İst.: 1994 *Yalnızlık Sarkacı, Yedi İklim, İst.: 1996 *Kuşkonmazda Konuşan Adam, Yedi İklim, İst.: 1997 *İçim Su Berraklığında, Yedi İklim, İst.: 2000 *Kapıda Bir Çift Ayakkabı, İz, İst.: 2002 *Renklerin Dansı, Nesil, İst.: 2004 *Rüya Rüya İçinde, Eşik, İst.: 2011 *Ruh Denizi, Okur Kitaplığı, İst.: 2012 *Güneşe Koşan Adam, 2013; *Aradan Geçen Uzun Yıllar, İz, İst.: 2017 *Ses ve Gölge, İz, İst.: 2017 *Kalemin Ucu, MGV, Ank.: 2019.
Roman: *Yitik Yaşamın Güncesi, İz, İst.: 2000 *İki Ateş Arasında, Popüler, İst.: 2007 *Anzelha ile İbrahim, Okur Kitaplığı, İst.: 2012 *Hüzün, 2014; 2. bas. İz, İst.: 2016 *Kör Kuyu, İz, İst.: 2017 *Mum ile Pervane, İz, İst.: 2018 *Yitik Yaşamın Güncesi, İz, İst.: 2021.
Şiir: *Dolunay Bestesi, MGV, Ank.: 2021.
Anlatı: *Sevgili’nin Yol Arkadaşı Hz. Ebû Bekir, 2011, Semerkand, İst.; *Sevgili’nin Hak Dilli Arkadaşı Hz. Ömer, 2011, Semerkand, İst.; *Sevgili’nin Hayâ Timsali Arkadaşı Hz. Osman, 2013, Semerkand, İst.; *Hz. Ali, 2016, Semerkand, İst.
Monografi, Araştırma: *Âkif Duruşlu Âsım, İnsan, İst.: 2006 *Necip Fazıl Kısakürek: Büyük Doğu Irmağı, İnsan, İst.: 2007 *Sezai Karakoç Eleğimsağmalarda Gökanıtı, İnsan, İst.: 2007 *Rasim Özdenören: Ruh Denizinden Öyküler, İnsan, İst.: 2008 *Zarif Şair Cahit Zarifoğlu, İz, İst.: 2015 *Bir Medeniyet Şairi Akif İnan, İz, İst.: 2018.
Deneme, İnceleme: *Gelişi /Güzel, Nehir, İst.: 1987 *Oruç Çağrısı, Mavi İst.: 2007 *Doğu Büyüsü “Ah Kudüs”, Pınar, İst.: 2010 *Öykü Ağacı, 2013 *Kendilik ve Edebiyat, İz, İst.: 2014 *Güncel Yanılgı Karşısında Müslümanca Duruş, MGV, Ank.: 2016 *Adaleti Ayakta Tutmak, MGV, Ank.: 2017 *Suriye: Felaketin Eşiği, MGV, Ank.: 2019.
Kaynaklar: TBEA, c. I, 2001, 405/2010; Âlim Kahraman, “Etkilenmek”, Zaman Gazetesi, 5 Mart 1987; Fatma Karabıyık Barbarasoğlu, “Ay Işığında Vav’ın Odası”, Dergâh, S. 36, Şubat 1993, 6-7; Afra Fırat, “Ali Haydar Haksal’la Güzün İlk Günlerinde Kadıköy Civarında”, Yedi İklim, S. 79, Eylül 1996, 58; Deniz Baş, “Kuşkonmazda Konuşan Adam”, Seyir Dergisi, S. 8, Mart-Nisan 1999, 59-60; Rasim Özdenören, “Ali Haydar Haksal’ın Öyküsü”, Yeni Şafak, 1 Mart.2000, 16; Rasim Özdenören, “Haksal’ın Yeni Öykü Kitabı”, Yeni Şafak, 9 Haziran 2002, 14; Ahmet Kabaklı, Türk Edebiyatı 5, Türk Edebiyatı Vakfı, İst.: 2002; Rasim Özdenören, “Haksal’ın Yeni Öykü Kitabı”, Yeni Şafak, 9 Haziran 2002; Osman Serhat, “Ali Haydar Haksal’ın Hikâyelerine Dair Notlar”, Yedi İklim, S. 195, Haziran 2006, 56; İhsan Işık, Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi 4, 2. bas. Elvan, Ank.: 2007; Recep Şükrü Güngör, “Ali Haydar Haksal Öykücülüğü”, Milli Gazete, 14 Nisan 2008; Yedi İklim Dergisi Ali Haydar Haksal Özel Sayısı, S. 250, Ocak 2011; İdris Söylemez, “Ali Haydar Haksal’ın Hayatı, Sanatı ve Eserleri”, Bingöl Araştırmaları Dergisi, Eylül 2014, 51-72; Mehtap Altan, “Ali Haydar Haksal ile Vebalin Edep Kıyısında Kırılmalar”, Şehir ve Kültür, S:14, Eylül 2015; Necip Tosun, Günümüz Öyküsü, “Ali Haydar Haksal: Bireyin Yabancılaşması”, 2015, Dedalus, İst., 33-41.